Πρόσφατη έρευνα έχει αναδείξει ένα σπάνιο γεωλογικό φαινόμενο που μεταμορφώνει σιγά σιγά την αφρικανική ήπειρο από τα βάθη της.Επιστήμονες από διάφορα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, με επικεφαλής το Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον, εντόπισαν διαλείποντες παλμούς λιωμένου πετρώματος που ανεβαίνουν από τον μανδύα της Γης, οι οποίοι προκαλούν τον διαχωρισμό των τεκτονικών πλακών στην περιοχή Αφάρ της Αιθιοπίας.
Η ανακάλυψη προσφέρει μια πρωτότυπη εξήγηση για το πώς διασπώνται οι ήπειροι.Αντί να αποτελούν μια συνεχή ροή, οι ερευνητές έχουν καταγράψει πώς αυτά τα υλικά ανεβαίνουν με τη μορφή ρυθμικών «χτυπών», παρόμοιων με τους γεωλογικούς καρδιακούς παλμούς. Αυτή η δυναμική θα μπορούσε να ευθύνεται για την αρχή ενός νέου ωκεανού, ο οποίος θα αναδυθεί καθώς οι τεκτονικές πλάκες συνεχίζουν να μετακινούνται.
Η περιοχή Αφάρ αντιπροσωπεύει μια από τις πιο ασταθείς περιοχές στον πλανήτη., όπου συγκλίνουν τρία μεγάλα ρήγματα: το Ρήγμα της Ερυθράς Θάλασσας, ο Κόλπος του Άντεν και το Ρήγμα της Αιθιοπίας. Αυτή η διασταύρωση το καθιστά ένα πραγματικό φυσικό εργαστήριο για να μελετήσει κανείς πώς διασπάται η λιθόσφαιρα της Γης.Για δεκαετίες, είχε υποτεθεί ότι υπήρχε ένα νέφος μανδύα κάτω από την περιοχή. Ωστόσο, μέχρι αυτή τη μελέτη, η συμπεριφορά του δεν είχε εντοπιστεί με τόση λεπτομέρεια.
Ένα φτερό μανδύα που χτυπάει κάτω από τα πόδια μας
Η ανάλυση περισσότερων από 130 δειγμάτων ηφαιστειακών πετρωμάτων από την περιοχή επέτρεψε την ανακατασκευή της δομής και της σύνθεσης αυτού του νέφους θερμού υλικού.Οι ερευνητές ανακάλυψαν ένα ενιαίο ασύμμετρο νέφος που εκπέμπει παλμούς λιωμένου βράχου σε τακτά χρονικά διαστήματα. Αυτοί οι παλμοί, κάθε άλλο παρά τυχαίοι, παράγουν επαναλαμβανόμενα χημικά μοτίβα που έχουν συγκριθεί με γεωλογικούς γραμμωτούς κώδικες.
Αυτά τα μοτίβα ποικίλλουν ανάλογα με την ταχύτητα με την οποία οι τεκτονικές πλάκες απομακρύνονται., εξήγησε ο καθηγητής Τομ Γκέρνον, ένας από τους συγγραφείς της μελέτης. Σε περιοχές όπου οι πλάκες κινούνται πιο γρήγορα, όπως το Ρήγμα της Ερυθράς Θάλασσας, οι παλμοί ανεβαίνουν πιο αποτελεσματικά, επιτρέποντας πιο έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα.
Αυτό το εύρημα υποδηλώνει ότι ο μανδύας και οι τεκτονικές πλάκες δεν δρουν ανεξάρτητα, αλλά είναι περισσότερο συνδεδεμένες από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως.. Η ροή του μάγματος οδηγεί αυτές τις κινήσεις από τα βάθη του πλανήτη., και με τη σειρά της, η δυναμική της επιφάνειας διαμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο αναδύεται αυτό το υλικό.
Επιπτώσεις για το γεωλογικό μέλλον της ηπείρου
Η σχέση μεταξύ του νέφους του μανδύα και της συμπεριφοράς των τεκτονικών πλακών έχει ανοίξει νέους δρόμους μελέτης για την ηφαιστειακή δραστηριότητα, τους σεισμούς και τον σχηματισμό των ωκεανών.Σύμφωνα με τον Δρ. Ντέρεκ Κιρ, έναν άλλο από τους επικεφαλής ερευνητές, αυτή η αλληλεξάρτηση υποδηλώνει ότι οι εσωτερικές διεργασίες της Γης διοχετεύουν την ηφαιστειακή δραστηριότητα προς περιοχές με λεπτότερο φλοιό, γεγονός που θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί ορισμένα ηφαίστεια εμφανίζονται σε συγκεκριμένες τοποθεσίες.
Η έρευνα είχε επίσης μια αξιοσημείωτη υλικοτεχνική συνιστώσα.Δέκα ακαδημαϊκά ιδρύματα από την Ευρώπη και την Αφρική συμμετείχαν, με επικεφαλής την Έμμα Γουότς του Πανεπιστημίου του Σουόνσι. Ο συνδυασμός επιτόπιας έρευνας, στατιστικής μοντελοποίησης και γεωχημικής ανάλυσης ήταν κρίσιμος για την επίλυση αυτού του υπόγειου παζλ.
Αυτό που συμβαίνει κάτω από την Αφάρ θα μπορούσε να επαναληφθεί σε άλλα μέρη του πλανήτη όπου επικρατούν παρόμοιες συνθήκες.Μελετώντας πώς ανοίγει αυτό το νέο ηπειρωτικό ρήγμα και πώς τελικά θα γεμίσει με θαλασσινό νερό, οι επιστήμονες μπορούν επίσης να κατανοήσουν καλύτερα πώς σχηματίστηκαν άλλοι ωκεανοί, όπως ο Ατλαντικός, πριν από εκατομμύρια χρόνια.
Η γέννηση ενός νέου ωκεανού
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι, αν και η διαδικασία είναι εξαιρετικά αργή, δεν αποτελεί μια μακρινή υπόθεση.Ο σταδιακός διαχωρισμός των τεκτονικών πλακών στην περιοχή Αφάρ θα προκαλέσει τη διείσδυση θαλασσινού νερού σε αυτήν την περιοχή για εκατομμύρια χρόνια, δημιουργώντας έναν νέο ωκεανό.
Αυτός ο γεωλογικός μετασχηματισμός προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία να παρατηρήσουμε σε πραγματικό χρόνο πώς αλλάζει η επιφάνεια της Γης.Σε αντίθεση με άλλες περιοχές όπου συνέβησαν τέτοια γεγονότα πολύ καιρό πριν, η Αφάρ προσφέρει ένα ζωντανό παράθυρο στο παρελθόν και το μέλλον του πλανήτη.
Επιπλέον, αυτές οι ανακαλύψεις επιτρέπουν προσαρμογές στα τρέχοντα σεισμικά και ηφαιστειολογικά μοντέλα., προβλέποντας πιθανούς φυσικούς κινδύνους και βελτιώνοντας τον σχεδιασμό σε περιοχές υψηλής γεωλογικής δραστηριότητας, όπως το Κέρας της Αφρικής.
Αυτή η ανακάλυψη βαθιών παλμών όχι μόνο αντιπροσωπεύει μια σημαντική ανακάλυψη στην κατανόηση των εσωτερικών διεργασιών του πλανήτη, αλλά επηρεάζει επίσης τη μελέτη των γεωλογικών κινδύνων, του σχηματισμού φυσικών πόρων και της γεωδυναμικής εξέλιξης των ηπείρων.