Οι τεκτονικές πλάκες είναι μεγάλα, άκαμπτα κομμάτια της λιθόσφαιρας της Γης που είναι υπεύθυνα για την κίνηση και τη διαμόρφωση της επιφάνειας του πλανήτη μας. Ο φλοιός της Γης περιέχει τεράστιους σχηματισμούς βράχων γνωστούς ως τεκτονικές πλάκες, οι οποίοι κατατμούνται σε πολλαπλά τμήματα και υφίστανται σταδιακή κίνηση κυρίως λόγω της εσωτερικής θερμότητας του πλανήτη. Υπάρχουν διάφοροι τύποι άκρες τεκτονικών πλακών.
Δομή και κίνηση των τεκτονικών πλακών
Φλοιός
Η σύνθεση της Γης μπορεί να χωριστεί σε διαφορετικά στρώματα. Η εσωτερική δομή της Γης περιλαμβάνει τρία ομόκεντρα στρώματα, το καθένα με τη δική του μοναδική σύνθεση και δυναμική. Αυτά τα στρώματα περιλαμβάνουν τον πυρήνα, τον μανδύα και τον φλοιό. Ο φλοιός, που σχηματίζει τις τεκτονικές πλάκες, Είναι κατακερματισμένο και ποικίλλει σε πάχος και χαρακτηριστικά επιφάνειας. Μπορείτε επίσης να επεκτείνετε τις γνώσεις σας σχετικά με το σχηματισμό αυτών των δομών στο άρθρο μας Πώς σχηματίζονται τα βουνά.
Η κίνηση των τεκτονικών πλακών ανά γενεές. Η μελέτη των σεισμικών κυμάτων, συγκεκριμένα της σεισμικής διάθλασης και ανάκλασης, έχει δώσει πολύτιμες πληροφορίες για τη σύνθεση του εσωτερικού της Γης, αποκαλύπτοντας την ύπαρξη τριών διακριτών ζωνών ή στρωμάτων, ένα από τα οποία είναι ο φλοιός της Γης.
Η σύνθεση και το πάχος αυτού του τύπου πετρώματος ποικίλλει ανάλογα με το αν βρίσκεται σε ωκεάνιες ή ηπειρωτικές περιοχές. Σχηματίζεται μέσω της διαφοροποίησης του μανδύα, που προκύπτει από τη μερική σύντηξη. Ο ωκεάνιος φλοιός ποικίλλει σε πάχος, μεταξύ 7 και 25 km, και σχηματίζεται κυρίως από βασαλτικά πετρώματα. Από την άλλη πλευρά, ο ηπειρωτικός φλοιός είναι παχύτερος, με διαστάσεις μεταξύ 30 και 70 km, και αποτελείται κυρίως από ανδεσιτικά πετρώματα.
Μάντο
Αποτελεί περίπου το 85% του όγκου της Γης και εκτείνεται από το Moho μέχρι το όριο μεταξύ του μανδύα και του πυρήνα, με βάθος περίπου 2.891 χλμ. Αυτές οι διαδικασίες σχετίζονται με την τύποι πλακών και η αλληλεπίδρασή τους στον επίγειο δυναμισμό.
Η μεταφορά θερμότητας από τον εσωτερικό πυρήνα του πλανήτη στον φλοιό διευκολύνεται από τη λειτουργία του ως αγωγός θερμότητας. Αυτό το φαινόμενο, που ονομάζεται ρεύματα μεταφοράς, είναι αυτό που οδηγεί την κίνηση των τεκτονικών πλακών. Για να κατανοήσετε καλύτερα πώς αυτές οι διεργασίες επηρεάζουν την επιφάνεια της Γης, μπορείτε να επεκτείνετε τις πληροφορίες σας στο άρθρο μας σχετικά Τα φώτα στο Μεξικό μετά από σεισμό.
Πυρήνας
Επιβεβαίωση μαγνητικού πεδίου που δημιουργείται από βαριά στοιχεία όπως π.χ σίδηρος, νικέλιο, βανάδιο και κοβάλτιο μέσω της αλληλεπίδρασης με την εσωτερική θερμότητα υποστηρίζεται από τη μέση ακτίνα του 3481 km. Η κύρια προέλευση αυτής της θερμότητας μπορεί να αποδοθεί σε δύο κύριες πηγές.
Υπάρχουν δύο κύριες πηγές θερμότητας εντός της Γης: η αρχική θερμότητα που παράγεται από πλανητιώδες κρούσεις και η απελευθέρωση βαρυτικής ενέργειας κατά τον σχηματισμό των πλανητών και η θερμότητα που παράγεται από τη ραδιενεργή διάσπαση στοιχείων όπως το ουράνιο, το θόριο και το κάλιο. Επιπλέον, η κίνηση των πλακών στην ασθενόσφαιρα συμβάλλει επίσης στη συνολική κατανομή της θερμότητας μέσα στη Γη.
Αλληλεπιδράσεις μεταξύ πλακών
Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των λιθοσφαιρικών πλακών, που αποτελούν την εξώτατη επιφάνεια της Γης, έχουν ως αποτέλεσμα μια σειρά από γεωλογικά φαινόμενα όπως η ηφαιστειακή δραστηριότητα, παραμορφώσεις του φλοιού της Γης, σεισμικά γεγονότα και ιζηματογενείς διεργασίες. Για να εμβαθύνετε στο πώς αυτές οι αλληλεπιδράσεις δημιουργούν κινήσεις στον φλοιό, μπορείτε επίσης να συμβουλευτείτε την ανάλυσή μας για Πώς οι σεισμοί μεταβάλλουν τις ελαστικές ιδιότητες του φλοιού της Γης. Αυτό σχετίζεται άμεσα με τις κινήσεις και τα αποτελέσματά τους.
Η κίνηση της πλάκας προκαλείται κυρίως από την εσωτερική θερμότητα που παράγεται μέσα στη λιθόσφαιρα. Υπάρχουν αρκετοί βασικοί παράγοντες που συμβάλλουν σε αυτό το φαινόμενο. Η λιθόσφαιρα δέχεται πίεση από την ανερχόμενη ασθενόσφαιρα, γνωστή ως ώθηση κορυφογραμμής, ενώ η βύθιση της παλιάς ωκεάνιας λιθόσφαιρας ασκεί μια δύναμη που ονομάζεται έλξη πλακών. Η σημασία αυτών των δυνάμεων έγκειται στην επίδρασή τους στον ρυθμό μετανάστευσης των πλακών και την αντίστοιχη αναλογία του περιθωρίου της πλάκας που συνδέεται με τη ζώνη καταβύθισης.
Η διαδικασία αναρρόφησης πλάκας περιλαμβάνει την υποχώρηση της υποβιβασμένης λιθόσφαιρας, ενώ η αντίθετη δύναμη ασκείται από ιξώδη οπισθέλκουσα στην ασθενόσφαιρα. Με την πάροδο του χρόνου, εκτεταμένες μελέτες έχουν συμβάλει στην ανάπτυξη και κατανόηση της θεωρίας της τεκτονικής πλακών.
Τεκτονική θεωρία πλακών
Η θεωρία της τεκτονικής πλακών συνδυάζει την έννοια της ηπειρωτικής μετατόπισης με τη διαδικασία εξάπλωσης του θαλάσσιου πυθμένα, δημιουργώντας μια ολοκληρωμένη κατανόηση των γεωλογικών φαινομένων της Γης. Η κίνηση των πλακών της Γης διευκολύνεται από την επέκταση του ωκεάνιου ή ηπειρωτικού φλοιού που καλύπτει τη λιθόσφαιρα, που τους επιτρέπει να κινούνται στην επιφάνεια του πλανήτη. Αυτή η επέκταση σχετίζεται με φαινόμενα όπως η γέννηση νέων φλοιών σε κορυφογραμμές στο μέσο του ωκεανού, τα οποία μπορείτε να εξερευνήσετε σε άρθρα που σχετίζονται με η διαδικασία της τεκτονικής πλακών.
Οι τεκτονικές πλάκες της Γης είναι μεγάλα τμήματα του φλοιού του πλανήτη που κινούνται και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Η εξάπλωση του θαλάσσιου πυθμένα είναι το αποτέλεσμα της μεταφοράς στον μανδύα, που οδηγεί στο σχηματισμό ωκεάνιου φλοιού στις κορυφογραμμές του μέσου ωκεανού. Καθώς περνά ο καιρός, αυτή η κρούστα απομακρύνεται σταδιακά από την κορυφογραμμή. Με την πάροδο του χρόνου, ο φλοιός μπορεί να βυθιστεί και να υποστεί καταστροφή καθώς συγκλίνει με μια άλλη τεκτονική πλάκα.
Οι περισσότεροι από τους εξαιρετικά καταστροφικούς σεισμούς που συμβαίνουν στη Γη, με υψηλότερη κλίμακα Ρίχτερ, μπορεί να αποδοθεί στην κίνηση των τεκτονικών πλακών. Για να μάθετε περισσότερα σχετικά με το πώς αυτές οι κινήσεις επηρεάζουν την επιφάνεια, σας προσκαλούμε να επισκεφτείτε το άρθρο μας στο .
Όρια τεκτονικών πλακών
Η Θεωρία των Τεκτονικών Πλακών κατηγοριοποιεί διαφορετικούς τύπους ορίων πλακών στο πλαίσιο της. Οι παρατηρήσιμες συνέπειες των τεκτονικών δυνάμεων είναι πιο έντονες στις στενές ζώνες επαφής, γνωστές ως όρια πλακών, όπου εμφανίζεται κίνηση. Για να κατανοήσετε σε βάθος πώς παράγονται αυτά τα όρια, μπορείτε να συμβουλευτείτε πώς επηρεάζουν το σχηματισμό του Τα υποβρύχια ηφαίστεια και οι οικολογικές τους επιπτώσεις. Επίσης, αν θέλετε να εμβαθύνετε σε αυτά είδη και διαφορές, σας συνιστούμε να διαβάσετε το άρθρο μας για .
Διαφορετικοί τύποι ορίων πλακών περιλαμβάνουν αποκλίνοντα όρια πλακών. Τα συγκλίνοντα όρια, γνωστά και ως καταστροφικά όρια, είναι εκείνα όπου οι πλάκες συγκρούονται και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Αυτά τα όρια μπορούν να ταξινομηθούν σε τρεις τύπους: ωκεάνιο-ηπειρωτικό, ωκεανό-ωκεάνιο και ηπειρωτικό-ηπειρωτικό. Στην ωκεάνια-ηπειρωτική σύγκλιση, η πυκνότερη ωκεάνια πλάκα υποβιβάζεται κάτω από τη λιγότερο πυκνή ηπειρωτική πλάκα, σχηματίζοντας μια τάφρο και πυροδοτώντας ηφαιστειακή δραστηριότητα. Αυτή η διαδικασία οδηγεί στη δημιουργία οροσειρών, όπως οι Άνδεις. Η ωκεάνια-ωκεάνια σύγκλιση συμβαίνει όταν δύο ωκεάνιες πλάκες συγκρούονται, με αποτέλεσμα να σχηματιστούν ηφαιστειακά νησιά, όπως η Ιαπωνία και οι Φιλιππίνες.
Τέλος, η σύγκλιση ηπείρου-ηπείρου συμβαίνει όταν δύο ηπειρωτικές πλάκες συγκρούονται, προκαλώντας έντονη παραμόρφωση και σχηματισμό οροσειρών, όπως τα Ιμαλάια. Η σύγκρουση μεταξύ της ινδικής και της ευρασιατικής πλάκας οδήγησε στη δημιουργία της μαγευτικής οροσειράς των Ιμαλαΐων. Αυτά τα συγκλίνοντα όρια είναι δυναμικά και διαμορφώνουν συνεχώς την επιφάνεια της Γης για εκατομμύρια χρόνια.
Τα καταστροφικά όρια, γνωστά και ως όρια βύθισης, συμβαίνουν όταν ο φλοιός καταστρέφεται καθώς η μία πλάκα υποβιβάζεται κάτω από την άλλη. Αυτή η διαδικασία περιλαμβάνει την ανακύκλωση της κρούστας, καθώς οι πλάκες ενώνονται και η μία βυθίζεται κάτω από την άλλη. Για να κατανοήσετε καλύτερα πώς συμβαίνουν αυτές οι υποβιβάσεις, σας συνιστούμε να ανατρέξετε στο άρθρο μας σχετικά Οι σεισμοί και η σχέση τους με τις ζώνες καταβύθισης.
Όταν δύο ωκεάνιες πλάκες ενώνονται σε μια διαδικασία γνωστή ως ωκεάνια-ωκεάνια σύγκλιση, η μία πλάκα συνήθως υποβιβάζεται κάτω από την άλλη, με αποτέλεσμα το σχηματισμό μιας τάφρου. Ένα παράδειγμα αυτού μπορεί να δει κανείς στην τάφρο Μαριάνα, η οποία εκτείνεται παράλληλα με τα νησιά Μαριάνα.
Ο συντηρητικά όρια, γνωστά και ως όρια μετασχηματισμού, συμβαίνουν όταν ο φλοιός της Γης ολισθαίνει οριζόντια μεταξύ των πλακών χωρίς καμία δημιουργία ή καταστροφή. Η Μεσογειακή-Αλπική περιοχή, που βρίσκεται μεταξύ της Ευρασιατικής και της Αφρικανικής πλάκας, είναι ένα παράδειγμα αυτών των ορίων. Στην περιοχή αυτή, έχουν εντοπιστεί αρκετά μικρότερα θραύσματα πλάκας, γνωστά ως μικροπλάκες.
