Στην απέραντη απεραντοσύνη των ωκεανών, υπάρχουν εντυπωσιακές δομές που παραμένουν κρυμμένες κάτω από τα νερά: οι γκιότ και υποθαλάσσιαΑυτοί οι υποθαλάσσιοι ηφαιστειακοί σχηματισμοί είναι μάρτυρες έντονων γεωλογικών διεργασιών και παίζουν θεμελιώδη ρόλο τόσο στην τεκτονική δυναμική όσο και στη θαλάσσια οικολογία.
Και οι δύο όροι αναφέρονται σε υποθαλάσσια βουνά ηφαιστειακής προέλευσης, αλλά παρόντα ξεχωριστά μορφολογικά και εξελικτικά χαρακτηριστικάΑν και έχουν παρόμοια γένεση, το σχήμα, η τοποθεσία και η οικολογική τους λειτουργία ποικίλλουν. Η κατανόηση αυτών των διαφορών όχι μόνο μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα το ανάγλυφο των ωκεανών, αλλά προσφέρει και ενδείξεις για την ιστορία της Γης.
Τι είναι ένα υποθαλάσσιο όρος;
Un υποθαλάσσιο όρος, ή υποθαλάσσιο όρος, είναι ένα βουνό που υψώνεται από τον πυθμένα του ωκεανού, συνήθως ηφαιστειακής προέλευσης, που δεν αναδύεται πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Γενικά έχει κωνικό σχήμα. και μπορεί να φτάσει σε ύψος αρκετές χιλιάδες μέτρα.
Τα περισσότερα θαλάσσια όρη σχηματίζονται από ηφαιστειακή δραστηριότητα., που συνδέονται με θερμά σημεία στον μανδύα της Γης ή με τις άκρες των τεκτονικών πλακών. Σε περιοχές ωκεάνιων ράχεων, όπως η Μεσοατλαντική Ράχη, το μάγμα ανεβαίνει και δημιουργεί αυτά τα υψόμετρα όταν το επιτρέπουν οι συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας.
Ανάλογα με την τεκτονική τους θέση, τα υποθαλάσσια όρη μπορεί να εμφανίζουν ροές βασαλτικής λάβας (πλούσιες σε σίδηρο και μαγνήσιο), ή πιο όξινες και εκρηκτικές λάβες, όπως οι ασβεστοαλκαλικές λάβες, ειδικά σε ζώνες υποβύθισης.
Κατά την εξέλιξή του, ένα υποθαλάσσιο όρος μπορεί να γίνει ένα ηφαιστειακό νησί Αν αναδυθεί πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Με την πάροδο του χρόνου, και αφού σταματήσει η ηφαιστειακή δραστηριότητα, ξεκινά η διαδικασία διάβρωσης και καθίζησης.
Ο υποθαλάσσια μπορεί επίσης να περιλαμβάνει και άλλες υποκατηγορίες όπως πυραμίδες (στενές και επιμήκεις δομές) ή το Νολς, μικρότεροι τύμβοι ύψους μικρότερου των 1000 μέτρων.
Και τι είναι ένας γκιότ;
Σε αντίθεση με τα υποθαλάσσια βουνά, γκιότ Είναι υποβρύχια βουνά που παρουσιάζουν ένα επίπεδη κορυφήΑυτό το πεπλατυσμένο σχήμα είναι το αποτέλεσμα ενός παρατεταμένη διαδικασία διάβρωσης όταν η κατασκευή βρισκόταν ακόμα στην επιφάνεια της θάλασσας ή κοντά σε αυτήν. Το βουνό στη συνέχεια υποχώρησε λόγω τεκτονικής ψύξης και καθίζησης.
Ο όρος "guyot» επινοήθηκε από τον Harry Hammond Hess το 1945, ο οποίος παρατήρησε αυτές τις δομές μοναδικό κατά τη διάρκεια μιας αποστολής σε ένα πλοίο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Hess πρότεινε ότι αυτά τα ανάγλυφα ήταν αρχαία ηφαιστειακά νησιά που ισοπεδώθηκαν από τη δράση των κυμάτων και βυθίστηκαν καθώς η ωκεάνια λιθόσφαιρα βυθιζόταν.
Για να θεωρηθεί μια δομή guyot, πρέπει να έχει ελάχιστο ύψος μετρό 900 από την ωκεάνια βάση και μια επίπεδη κορυφή που βρίσκεται κανονικά τουλάχιστον 200 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Ένα από τα πιο γνωστά παραδείγματα είναι το Μεγάλη βάση τραπεζιού Meteor στον Βορειοανατολικό Ατλαντικό, με ύψος άνω των 4000 μέτρων και διάμετρο 110 χιλιομέτρων.
Η διαδικασία εκπαίδευσης βήμα προς βήμα
Και οι δύο τύποι υποθαλάσσιων ορέων έχουν ηφαιστειακή προέλευση, αλλά η εξέλιξή τους είναι αυτή που κάνει τη διαφορά. Δείτε πώς σχηματίζεται ένα γκιότ από την αρχή του ως ηφαίστειο:
- Αρχικός ηφαιστειακός σχηματισμόςΜάγμα ανεβαίνει από τον μανδύα μέσα από ένα θερμό σημείο.
- Έκτακτη ανάγκη ως νησίΌταν το ηφαιστειακό κτίριο υψώνεται πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, μετατρέπεται σε ηφαιστειακό νησί.
- Διάβρωση και βιολογικός αποικισμόςΗ δράση των κυμάτων και η ανάπτυξη των κοραλλιών αρχίζουν να ισοπεδώνουν την κορυφή. Το νησί δέχεται ιζήματα και ανθρακικά άλατα που παράγονται από υφάλους ή δίθυρα.
- Ψύξη και καθίζησηΗ λιθόσφαιρα ψύχεται, γίνεται πυκνότερη και το βουνό αρχίζει να βυθίζεται.
- Μετασχηματισμός του ΓκιγιόΤελικά, μετατρέπεται σε ένα υποθαλάσσιο όρος με επίπεδη κορυφή. Μπορεί να αναπτύξει ιζήματα, δευτερογενείς κρατήρες ή ακόμα και νέα, μικρή ηφαιστειακή δραστηριότητα.
Πλέον γκιότ έχουν γεωλογική βάση βασάλτης, ένα σκοτεινό πυριγενές πέτρωμα πλούσιο σε σίδηρο και μαγνήσιο. Σε αυτή τη βάση, για εκατομμύρια χρόνια, συσσωρεύονται στρώματα θαλάσσιων ιζημάτων πλούσιο σε μικροαπολιθώματα και ασβεστολιθικές ενώσεις.
Βασικές διαφορές μεταξύ guyots και seamounts
Αν και και τα δύο έχουν κοινή καταγωγή, υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους διαφέρουν τα guyots και τα seamounts:
- Μορφή: Το υποθαλάσσια έχουν κωνικές κορυφές. γκιότ Έχουν επίπεδες κορυφές.
- Θέση εντός του γεωλογικού κύκλου: Το γκιότ Είναι παλαιότερες δομές που έχουν περάσει από πλήρεις κύκλους ηφαιστειακής δραστηριότητας, διάβρωσης και καθίζησης. υποθαλάσσια Μπορούν να βρίσκονται σε οποιοδήποτε από αυτά τα στάδια.
- Σχέση με την επιφάνεια: Το υποθαλάσσια Μπορεί να είναι ενεργά και κοντά στην επιφάνεια. γκιότ Είναι εντελώς βυθισμένα και είναι ανενεργά ηφαίστεια.
- Οικολογική σημασίαΚαι οι δύο είναι πλούσιες σε βιοποικιλότητα, αν και οι γκιότ Προσφέρουν πιο σταθερά ενδιαιτήματα λόγω των επίπεδων, λασπωμένων κορυφών τους.
Όλα τα γκιγιότ είναι υποθαλάσσια όρη, αλλά δεν είναι όλα τα υποθαλάσσια όρη γκιγιότ. Αυτή η φράση συνοψίζει τη σχέση μεταξύ των δύο υποβρύχιων γεωλογικών δομών.
Παγκόσμια κατανομή και αριθμοί
Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 50.000 υποθαλάσσια όρη Μόνο στον Ειρηνικό Ωκεανό. Όσον αφορά συγκεκριμένα τα γκιότα, έχουν εντοπιστεί περίπου 283 παγκοσμίως. Η κατανομή τους είναι εντυπωσιακή:
- Βόρειος Ειρηνικός: 119
- Νότιος Ειρηνικός: 77
- Νότιος Ατλαντικός: 43
- Ινδικός Ωκεανός: 28
- Βόρειος Ατλαντικός: 8
- Νότιος Ωκεανός: 6
- Μεσόγειος Θάλασσα: 2
Δεν υπάρχει τεκμηρίωση guyot στον Αρκτικό Ωκεανό, αν και υπάρχουν ενδείξεις για ένα στο Πορθμό Φραμ, βορειοανατολικά της Γροιλανδίας.
Οικολογική αξία και βιοποικιλότητα
Τα υποθαλάσσια όρη, είτε γκιότ είτε υποθαλάσσια όρη, λειτουργούν ως καταφύγια θαλάσσιας ζωήςΠροεξέχοντας από τον πυθμένα της αβύσσου, διαταράσσουν τα ωκεάνια ρεύματα, δημιουργώντας δίνες που ευνοούν τη συγκέντρωση πλαγκτόν.
Αυτό το φαινόμενο προκαλεί την οξείδωση των υδάτων που περιβάλλουν αυτές τις κατασκευές. πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά, το οποίο προσελκύει ολόκληρη την τροφική αλυσίδα: από μικρά ψάρια και καρκινοειδή έως μεγάλα αρπακτικά όπως ο τόνος και οι καρχαρίες.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα θαλάσσια όρη αποτελούν εστίες τροφής ή αναπαραγωγής για φάλαινες και μάλιστα καθοδηγούν τη μετανάστευσή τους.
Στις πλαγιές του, ειδικά όπου υπάρχουν ισχυρά ρεύματα, είναι συνηθισμένο να βρείτε κοράλλια βαθέων υδάτων, μαλάκια, σφουγγάρια, γαστερόποδα, πολύχαιτα και άλλα είδη προσαρμοσμένα σε αυτό το μοναδικό οικοσύστημα.
Αλληλεπίδραση με την ανθρώπινη δραστηριότητα
Η ανθρώπινη δραστηριότητα έχει αρχίσει να επηρεάζει αρνητικά αυτούς τους σχηματισμούς. Τα πλούσια αλιευτικά τους πεδία έχουν οδηγήσει σε πρακτικές εντατικό ψάρεμα, ειδικά είδη αργής ανάπτυξης και όψιμης ωρίμανσης, όπως το πορτοκαλί καθρεφτόψαρο.
Επιπλέον, το εκχύλιση ορυκτών ως κοβάλτιο και μαγγάνιο με τη μορφή μεταλλικών κρούστας σε γκιότ αντιπροσωπεύει μια πρόσφατη και αυξανόμενη απειλή.
La Τράτα καταστρέφει τα πιο ευαίσθητα ενδιαιτήματα αυτών των οικοσυστημάτων, ειδικά τους κοραλλιογενείς κήπους.
Σήμερα, πολλές χώρες και διεθνείς οργανισμοί προωθούν θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές για τη διατήρηση αυτών των δομών. Παραδείγματα όπως το Όρος Ντέιβιντσον έχουν ήδη προστατευτεί επίσημα από το οικολογική αξία.
Επιστημονική σημασία στη γεωλογία και την τεκτονική
Αυτά τα υποβρύχια βουνά είναι το κλειδί για την κατανόηση του κίνηση τεκτονικών πλακώνΗ μελέτη της ευθυγράμμισης, της ηλικίας και της σύνθεσής τους βοηθά στην ανίχνευση της κατεύθυνσης στην οποία κινείται η λιθόσφαιρα πάνω από τα λοφία του μανδύα.
Αλυσίδα από υποθαλάσσια βουνά όπως το Χαβάη-Αυτοκράτορας είναι παραδείγματα του πώς σχηματίζεται μια ακολουθία ηφαιστειακών νησιών, τα οποία στη συνέχεια γίνονται γκιότες καθώς απομακρύνονται από το θερμό σημείο.
Στην περίπτωση της γκιότ, η καθίζησή του και η κλίση των στρωμάτων του αποτελούν θεμελιώδη στοιχεία που υποστηρίζουν το θεωρία της εξάπλωσης του πυθμένα του ωκεανού και την τεκτονική των πλακών, που διατυπώθηκε από τον Hess τη δεκαετία του 1960.
Έχει επίσης παρατηρηθεί ότι πολλοί από αυτούς τους σχηματισμούς φιλοξενούν υδροθερμικές πηγές, όπου το νερό που θερμαίνεται από το μάγμα διαλύει βασαλτικά ορυκτά, σχηματίζοντας κοιτάσματα με μεταλλικό περιεχόμενο που ενδιαφέρουν τη βιομηχανία.
Εξαιρετικά παραδείγματα στον κόσμο
Μεταξύ των πιο γνωστών guyots είναι:
- μετέωρο
- Τράπεζα Ομπ
- Λένα Μπανκ
- Μπανζάρε
Ένα εντυπωσιακό παράδειγμα είναι το Γκιγιό Λομονόσοφ, του οποίου η κορυφή βρίσκεται μόλις 18 μέτρα κάτω από την επιφάνεια. Αυτού του είδους οι σχηματισμοί ανακαλύπτονται επίσης περιστασιακά στην ξηρά λόγω της πτώσης της στάθμης της θάλασσας ή της τεκτονικής ανύψωσης.
Με επιφάνειες που μερικές φορές ξεπερνούν τα 3300 km² και ύψη που ξεπερνούν τα 4000 μέτρα, αυτοί οι σχηματισμοί είναι αληθινοί βυθισμένοι κολοσσοί, συγκρίσιμοι σε μέγεθος με πολλά ορατά βουνά.
Οι γνωστές υποθαλάσσιες οροσειρές, όπως η από τους Sala και Gómez Στον Ειρηνικό, φιλοξενούν πολυάριθμα γκιότ σε σειρά, σχηματίζοντας βασικές ηφαιστειακές ευθυγραμμίσεις για την ερμηνεία της γεωλογικής ιστορίας του ωκεανού.
Αυτές οι δομές δεν είναι μόνο φυσικά επιτεύγματα, αλλά και ζωντανά αρχεία της γεωλογικής ιστορίας του πλανήτη, της θαλάσσιας ζωής και των ενεργών τεκτονικών διεργασιών.
Τα γκιγιότ και τα υποθαλάσσια όρη αντιπροσωπεύουν δύο ξεχωριστά στάδια στη ζωή ενός υποθαλάσσιου ηφαιστείου. Ενώ τα υποθαλάσσια όρη αντανακλούν τη νεότητα και τη δραστηριότητα του ωκεάνιου ανάγλυφου, τα γκιγιότ σηματοδοτούν την ωριμότητα και την επακόλουθη παρακμή αυτών των δομών. Μαζί, προσφέρουν μια συναρπαστική εικόνα για τον δυναμισμό του υποθαλάσσιου τοπίου του πλανήτη μας, καθώς και για τον αντίκτυπό του στην παγκόσμια οικολογία και τους φυσικούς πόρους.
