Τα τελευταία χρόνια, Η ξηρασία έχει καθιερωθεί ως μία από τις κύριες παγκόσμιες απειλές, προκαλώντας σοβαρά προβλήματα στην παραγωγή τροφίμων, την παροχή νερού και την παγκόσμια οικονομία. Από το 2023, περιοχές σε όλο τον κόσμο έχουν βιώσει επεισόδια επίμονης ξηρασίας με πρωτοφανείς ανθρωπιστικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις σύμφωνα με εκθέσεις που συντονίζονται από διεθνείς οργανισμούς όπως ο ΟΗΕ, η Σύμβαση για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης και εξειδικευμένα επιστημονικά κέντρα.
Διεθνείς εμπειρογνώμονες υπογραμμίζουν τη σοβαρότητα της κατάστασηςΗ λειψυδρία δεν είναι πλέον προσωρινή ή εντοπισμένη, αλλά έχει γίνει μια χρόνια απειλή που εξελίσσεται σιωπηλά και επηρεάζει τόσο τις ανεπτυγμένες χώρες όσο και τις ευάλωτες κοινότητες. Οι συνέπειες δεν επηρεάζουν μόνο τη γεωργία και την κτηνοτροφία, αλλά και την παραγωγή ενέργειας, τη δημόσια υγεία και την κοινωνική σταθερότητα, ειδικά σε περιοχές που θεωρούνται κρίσιμα σημεία.
Επηρεαζόμενες περιοχές: άνιση επίδραση και αλυσιδωτές επιπτώσεις
Η παγκόσμια έκθεση που εκπονήθηκε από το Εθνικό Κέντρο Μετριασμού της Ξηρασίας (NDMC) των ΗΠΑ, τον ΟΗΕ και τη Διεθνή Σύμπραξη Ανθεκτικότητας στην Ξηρασία (IDRA) εστιάζει Αφρική, η λεκάνη της Μεσογείου, η Λατινική Αμερική και μεγάλο μέρος της Ασίας ως οι περιοχές που έχουν πληγεί περισσότερο. Περισσότεροι από 90 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ανατολική και Νότια Αφρική κινδυνεύουν από λιμό ή εκτοπισμό λόγω του συνδυασμού ξηρασίας και συγκρούσεων. Σε χώρες όπως η Ζιμπάμπουε, η βασική συγκομιδή καλαμποκιού μειώθηκε κατακόρυφα κατά 70%, ενώ Ζάμπια αντιμετώπισε κρίσιμες μειώσεις στα ποτάμια της, προκαλώντας μαζικές διακοπές ρεύματος λόγω έλλειψης ροής για τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια. Η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει τη σοβαρότητα των ξηρασιών.
Στην λεκάνη της ΜεσογείουΟι επιπτώσεις ήταν εμφανείς στην απώλεια καλλιεργειών —με μείωση 50% στην παραγωγή ελαιολάδου στην Ισπανία—, στη μείωση του αριθμού των ζώων στο Μαρόκο και στην εμφάνιση καταβόθρων στην Τουρκία λόγω της υπερεκμετάλλευσης των υδροφορέων. Νότια Ευρώπη και Βόρεια Αφρική Υποφέρουν επίσης από ιστορικά κύματα καύσωνα και σημαντική μείωση των αποθεμάτων νερού, θέτοντας σε κίνδυνο την επισιτιστική ασφάλεια και αυξάνοντας τις τιμές των βασικών προϊόντων.
En Λατινική ΑμερικήΟ Αμαζόνιος έχει βιώσει ιστορικά χαμηλά επίπεδα ροής ποταμών, με σοβαρές οικολογικές και κοινωνικές συνέπειες, όπως οι μαζικοί θάνατοι απειλούμενων ψαριών και δελφινιών, καθώς και οι διαταραχές στην παροχή πόσιμου νερού. Οι παγκόσμιες μεταφορές και το εμπόριο έχουν επηρεαστεί από τη μείωση της κυκλοφορίας μέσω της Διώρυγας του Παναμά, ενός βασικού κόμβου για το διεθνές θαλάσσιο εμπόριο, λόγω της έλλειψης νερού. Οι αλλαγές στις τοπικές συνθήκες επηρεάζουν τον σχηματισμό νεφών και βροχής..
El Νοτιοανατολική Ασία Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν ξεφύγει ούτε από αυτήν την κρίση: η παραγωγή βασικών καλλιεργειών όπως το ρύζι, η ζάχαρη και ο καφές έχει μειωθεί σημαντικά, αυξάνοντας τις τιμές και επιδεινώνοντας τα προβλήματα επισιτιστικής ασφάλειας. Επιπλέον, η διείσδυση αλμυρών υδάτων σε δέλτα όπως ο Μεκόνγκ έχει αφήσει χιλιάδες οικογένειες χωρίς πόσιμο νερό.
Ελ Νίνιο και κλιματική αλλαγή: παράγοντες που προκαλούν ακραία ξηρασία
Ένας από τους παράγοντες που έχουν προκαλέσει τη σοβαρότητα των πρόσφατων ξηρασιών είναι η συμπίπτει το φαινόμενο Ελ Νίνιο με την υπερθέρμανση του πλανήτηΤο 2023 και το 2024, οι παγκόσμιες θερμοκρασίες έφτασαν σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, παρατείνοντας τις περιόδους ξηρασίας και εντείνοντας την εξάτμιση του νερού από τα εδάφη και τις δεξαμενές. Αυτό επηρεάζει άμεσα τις ήδη ευάλωτες καλλιέργειες και τα οικοσυστήματα.
Επιπλέον, η υπερθέρμανση του πλανήτη μεταβάλλει τους κύκλους των βροχοπτώσεων και προωθεί την εμφάνιση ακραίων φαινομένων, όπως οι λεγόμενες «βροχοπτώσεις», δηλαδή οι ξαφνικές μετατοπίσεις μεταξύ ακραίας ξηρασίας και πλημμύρας, γεγονός που δυσχεραίνει την προσαρμογή και τη διαχείριση των φυσικών πόρων στη γεωργία. Ο αντικυκλώνας και η επίδρασή του στις ξηρασίες και τις ακραίες θερμοκρασίες.
Κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις: οι πιο ευάλωτοι, οι πιο πληττόμενοι
La Η κρίση της ξηρασίας έχει πολύ άνισες κοινωνικές επιπτώσειςΟι γυναίκες, τα παιδιά, οι αγρότες που ζουν μόνοι τους και οι ηλικιωμένοι συγκαταλέγονται στις ομάδες που διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο. Στην Ανατολική Αφρική, η αύξηση των αναγκαστικών γάμων, ιδίως των κοριτσιών, συνδέεται με την απώλεια οικονομικών πόρων στις πληγείσες οικογένειες. Έχει επίσης παρατηρηθεί αύξηση του υποσιτισμού και των ποσοστών εγκατάλειψης του σχολείου.
Οι κίνδυνοι για την υγεία πολλαπλασιάζονται με την εμφάνιση επιδημιών ασθενειών όπως η χολέρα, ο οξύς υποσιτισμός και η περιορισμένη πρόσβαση σε καθαρό νερό. Στο περιβαλλοντικό μέτωπο, η θνησιμότητα της άγριας ζωής είναι ανησυχητική: από τους ελέφαντες στη Ζιμπάμπουε μέχρι τα δελφίνια του ποταμού στον Αμαζόνιο και τους ιπποπόταμους στην Μποτσουάνα, η ξηρασία απειλεί την ίδια τη βιοποικιλότητα.
Οι οικονομικές συνέπειες είναι επίσης σημαντικές. Το κόστος των ξηρασιών έχει διπλασιαστεί από το 2000 και εκτιμάται ότι θα αυξηθεί έως και 110% την επόμενη δεκαετία εάν δεν ληφθούν μέτρα. Μεταξύ των πιο αξιοσημείωτων απωλειών είναι η μείωση της γεωργικής παραγωγικότητας, οι διακοπές ρεύματος, η αύξηση των τιμών των βασικών προϊόντων και οι υψηλές δαπάνες για υποδομές και δημόσια υγεία.
